1. Biblioteka u pećini, Kina

Na rubu pustinje Gobi u Kini, deo mreže pećinskih svetilišta u Dunhuangu, zvanih Hiljadu pećina Bude, bilo je zapečaćeno hiljadu godina.

Taoistički monah Vang Juanlu, nezvanični čuvar pećine, otkrio je 1900. godine skrivena vrata koja su vodila do komore ispunjene rukopisima nastalim između 4. i 11. veka.

Lokalne vlasti nisu pokazale interes za dokumenta, ali ostatak sveta jeste.

Mađarski istraživač Aurel Stajn otkupio je 10 hiljada rukopisa, a deo su preuzele i delegacije Francuske, Rusije i Japana, nakon čega je kineska vlada naredila da se ostatak dokumenata preseli u Peking.

Zahvaljujući inicijativi Britanske biblioteke 1994. godine s partnerima širom sveta, počela je digitalizacija kolekcije.

Niko ne zna zašto je pećina bila zapečaćena. Stručnjaci smatraju da je moguć razlog za to čuvanje spisa koji se više nisu koristili, a bili su isuviše važni da bi se bacili. Druga teorija je da su ih hteli da ih sačuvaju od moguće invazije.

Njihovo otkriće promijenilo je istoriju. Naime, jedan od dokumenata, Dijamantna sutra, najstarija je štampana knjiga na svetu, a datira iz 868.

U pitanju je podjetnik da štampanje nije poteklo iz Evrope.

2. Vatikanski tajni spisi

Lokacija možda najpoznatije tajne biblioteke na svetu bila je poznata otkad je nastala, 1612. godine.

Reč ‘tajni’ potiče od njenog latinskog naziva ‘secretum’, što zapravo znači privatno.

Ovi arhivi sadrže papinsku korespondenciju u poslednjih godina, a prema brojnim teoretičarima zavera i maštovitim autorima, ona uključuje i lobanje vanzemaljaca, dokaze o Isusovoj krvnoj liniji, ali i mašinu Hronovizor, koju je izgradio jedan benediktinski sveštenik, kako bi se vratio u vreme i snimio Isusovo raspeće.

Upravo zbog ovakvih (neistinuh) priča, polako je počelo otvaranje arhiva javnosti, ali su za početak organizovane samo izložbe određenih dokumenata i ograničene posete u delove arhiva.

Ipak, u veliki deo ulaz je i dalje zabranjen, a maštovitim pričama doprinosi to što je arhiv smešten u betonskom bunkeru, čiji se deo nalazi iza Bazilike svetog Petra, i koji čuvaju švajcarski vojnici i vatikanska policija.

Među zanimljivijim dokumentima u arhivima se nalazi dopisivanje papa s Mocartom, Erazmusom, Volterom, pa čak i Hitlerom. Tu je i dekret o ekskomunikaciji Martina Lutera, ručno pisani transkript suđenja Galileu za jeres i pismo Mikelanđela, u kojem se slavni umetnik žali da mu rad za Sikstinsku kapelu nije plaćen.

3. Kairska Geniza

Ove spise ne čuva naoružana straža, već vekovi zaborava.

Oko 280.000 fragmenata jevrejskih spisa pronađeno je u zidovima sinagoge Ben Ezra, a postali su poznati kao “Kairska Geniza”.

Sačuvani su jer, prema jevrejskom zakonu, ni jedan spis koji spominje Boga, ne sme da se baci. Tako su oni, koji se nisu koristili, premešteni u poseban deo sinagoge.

Fragmenti su izuzetno važni jer otkrivaju kako su jevrejski trgovci na Bliskom istoku i na Mediteranu sarađivali sa hršćanima i muslimanima, a antisemitizam nije bio toliko raširen kao što se ranije mislilo.

Kurir.rs